در حوزه نانو از علم به فناوری رسیده ایم/ بزرگترین مانع پیشرفت، تصور «ما نمی توانیم» مدیران است

به گزارش خبرنگار دانشگاه «خبرگزاری دانشجو»، سی وسومین قسمت از برنامه «حذف و اضافه» با موضوع بررسی دستاوردهای فناوری نانو برای کشور برگزار شد. در بخش ابتدایی برنامه و در آیتم خبرنامه، به آخرین اخبار دانشگاهی کشور در هفته جاری پرداخته شد.

پرسش پیامکی قسمت سی وسوم برنامه «حذف و اضافه» اینگونه طرح شد: "اگر غربی ها از توانمندی هایمان در حوزه فناوری نانو هم ابراز نگرانی کنند: 1) اهمیتی ندارد 2) باید از آنها رفع نگرانی کنیم".

در بخش اول این برنامه دو تن از نخبگان دانشجویی علم نانو میهمان «حذف و اضافه» شدند. محمد علی آبادی فراهانی، دانشجوی دکتری مهندسی پلیمر از دانشگاه تربیت مدرس، در ابتدا بیان داشت: شعار اصلی ستاد فناوری نانو و هدف از ترویج آن، بهبود کیفیت زندگی مردم با استفاده بهینه از منابع موجود است. در راستای تحقق اقتصاد دانش بنیان و تکمیل چرخه تبدیل علم به ثروت ما توانستیم تحقیقات دانشگاهی را به تجاری سازی برسانیم. یکی از پارامترهایی که کمتر در دانشگاه به آن توجه می شود، یعنی قیمت تمام شده محصول را، ما در معادلات دانشگاهی وارد کردیم و تواسنیتم این معادله چندوجهی را حل کنیم و محصولاتی را مبتنی بر فناوری نانو تولید کنیم که در عین کیفیت، از قیمت مناسب تری نیز برخوردار هستند.

وی ادامه داد: نانو از لحاظ لغوی یک پیشوند سیستم اندازه گیری است و به معنی یک میلیاردیوم است.یعنی یک چیزی بسیار کوچک. فناوری نانو یعنی بکارگیری دستگاه ها، ابزارآلات و سیستم ها با کنترل ماده در مقیاس طولی نانومتر بطوری که خواص نوظهوری بدهند که ما قبلا این خواص را در مقیاس معمولی مشاهده نمی کردیم. یعنی در عمل ما برای استفاده از فناوری نانو و اطلاق این واژه برای یک تکنولوژی باید این دو نکته را در نظر بگیریم. یک اندازه ها در مقیاس نانومتر باشد و دوم باید خواصی جدید بگیریم که قبلا اینها را مشاهده نمی کردیم.

علی آبادی افزود: به عنوان مثال پلیمرها نسبت به فلزات و مواد دیگر در دنیا دسته جدیدتری از مواد هستند که خواص های بسیار بسیاری منحصر به فردی دارند. بعضی اوقات این مواد یکسری نقاط ضعف دارند که این نقاط ضعف عمدتا گلوگاه استفاده از این مواد می شوند و سبب عدم استفاده از آنها در بسیاری از قسمت های صنعت می شود. Upvc محصولاتی هستند که یکی از مشکلات آنها مقاومت به ضربه است. ما مقاومت به ضربه این محصول را باید با روش های مختلفی افزایش دهیم. راه های دیگر یک سری مشکلات جنبی برای ما ایجاد می کند. اما ما با استفاده از فناوری نانو عملا بدون افت خواص دیگر، خواص ضربه را همزمان افزایش می دهیم.

در ادامه مهدی انصاری، دانشجوی ترم دوم پزشکی دانشگاه شهید بهشتی و دیگر میهمان برنامه، گفت: ما اینجا از دو کلمه علم و فناوری استفاده می کنیم. علم، تئوری است که به به واسطه آن ما چیزی را به دانسته های خود اضافه می کنیم. الحمدلله در کشور نه تنها در زمینه دانشجویی، بلکه در زمینه دانش آموزی نیز این علم نانو نیز وارد شده است و با فعالیت های ستاد نانو دانش آموزان ما نیز علم بالایی نسبت به علم نانو پیدا کرده اند. بنده 3 دوره المپیاد دانش آموزی نانو شرکت کرده ام.

وی درباره تعریف علم نانو بیان داشت: ما می دانیم همه موادی که در طبیعت در اطراف ما وجود دارند از اتم ها و موکول ا ساخته شده اند. اگر ما بتوانیم این اتم ها و موکول ها را با اختیار خود نظم و چینش شان را مشخص کنیم، می توانیم یکسری ویژگی های خاصی در آنها داشته باشیم. مثلا طلای عادی زرد رنگ است، ما طلایی بسازیم یا بنفش یا قرمز و... باشد. یکی از اقداماتی که ما کردیم، ما در زمینه پزشکی نانو ذرات نقره را ساختیم. یکی از بزرگترین عواملی که موجب بیماری می شوند، باکتری ها، ویروس ها، و قارچ هایی هستند که وارد بدن می شوند و ساختار و عملکرد سلول را مختل می کنند. ما عوامل مختلفی برای جلوگیری از رشد این میکروب ها داریم. یکی از کارهایی که نانو می تواند در آن موثر باشد، ساخت همین نانو ذرات است. ما ذراتی می سازیم از جنس نقره به اسم نانوذرات نقره که می توانند از رشد باکتری ها جلوگیری کنند و باعث مرگ آنها شوند و نهایتا از بیماری  جلوگیری کنند.

این مخترع جوان علم نانو افزود: اینکه ما چند وقت پیش در نمایشگاه فناوری نانو دیدیم دستاوردهای بسیار خوبی داشته ایم و تولیدات منحصربه فردی در کشور داشته ایم آن هم در شرایطی که دنیا ما را تحریم کرده بود، اینها همه نشان دهنده این است که ما می توانیم. اینکه دانش آموزان ما تنها پس از 5-6 دوره المپیاد نانو امروز تعدا دشرکت کنندگان به بالای 20 هزار نفر رسیده است نشان می دهد در ترویج علم نیز ما می توانیم.

وی افزود: من اولین دوره ای که در المپیاد شرکت کردم سال دوم دبیرستان بودم. سال قبل یکی از دوستان من شرکت کرد و مدال هم آورده بود. از همین طریق من هم کنجکاو شدم تا بدانم این علم چه علمی است. با تحقیقات اولیه دیدم این علم برای من جذاب است و دوست دارم بخوانم. علت این جذابیت هم شاید این است که تمام علومی که ما از آن بحث می کنیم یک محدوه مشخصی برای خود دارند. اما علم و فناوری نانو هیچ محدودیت مشخصی ندارند و هر جا که موکول باشد این علم نیز می تواند ورود کند. یعنی هر دانش آموزی با هر علاقه ای می تواند به آن ورود کند.

انصاری درباره حمایت از دانش آموزان باید داشت: امروز باشگاه نانو زیر نظر ستاد ریاست جمهوری فعالیت می کند و بسیاری از پیشرفت های امروز کشور را مدیون فعالیت این ستاد هستیم. انتشار کتب، مفالات، برگزاری جشنواره ها و کنگره های دانش آموزی و دانشجویی، آموزش و... از جمله این اقدامات است.

در ادامه علی آبادی درباره زمینه تاسیس گروه دانش بنیان خود بیان داشت: بنده در سال های انتهای دوره کارشناسی ارشد بودم با حمایت پارک علم و فناوری شیخ بهایی و شهرک علمی- تحقیقاتی اصفهان به مبحث تجاری سازی دانش هامان علاقمند شدیم و همزمان تاسیس شرکت را نیز داشتیم و امروز 7 سال از آن سال ها می گذرد.

وی درباره سختی های ورود به عرصه صنعتی سازی محصول بیان داشت: کارآفرینی و ایجاد شغل به خصوص در رشته های جدید یک مسیر پرپیچ و خم است. سختی دارد اما لذت بخش است. محصول و داشن فنی هایی که تولید کردیم و فروختیم، خوشبختانه به تیم هایی فروخیتم که به لحاظ علمی در سطح بالایی بودند. ما به سه شرکت دانش فنی نانو را فروخیتم که عملا این سه شرکت از اعضای هیئت علمی دانشگاه ها و حتی فارغ التحصیلان خارج از کشور و بسیار باتجربه بودند.

این تولیدکننده نانوکامپوزیت ادامه داد: امروز رتبه ایران به لحاظ تعداد مقالات علمی در دنیا هفتم است. در سند چشم انداز 10 ساله رتبه 15ام برای ایرن دیده شده بود. خوشبختاه خیلی جلوتر از برنامه حرکت شده است و اقدامات خوبی شکل گرفته است و از لحاظ علمی به رتبه هفتم رسیده ایم. تمام تلاش ستاد توسعه فناوری نانو و اهداف آن این است که این مسئله را کاربردی کند.

وی افزود: لذا حمایت ها و حرکت هایی که از سوی ستاد توسعه فناوری نانو شده است همگی در راستای همین افق است. افق نگاه مدیران ستاد نانو بسیار بسیار بلند است و هدف شان تولید ثروت از این علم است نه فعالیت علمی صرف، که مورد تاکید مقام معظم رهبری نیز - در دیداری که با ایشان داشته ایم - بود که ما باید علم را به ثروت تبدیل کنیم، والا عمل بیهوده ای را انجام می دهیم.

 علی آبادی در انتها با توصیه به جوانان دیگر برای ورود به این عرصه بیان داشت: در بحث ورود به بازار ما 7 سال پیش که شروع به فعالیت کردیم، رقیبان زیادی داشتیم با تجربیات و جایگاه های علمی بالا. ما کار خود را از فعالیت علمی شروع کردیم و در همین مسیر تمام تلاش مان این بود که این معادله جدید قیمت را در مباحث علمی وارد کنیم. هرجا که بتوانیم یک دید و نگاهی به لحاظ قیمتی به محصولات جدید داشته باشیم، مطمئنا بازار را می توانیم به خدمت بگیریم. خوشبختانه در این 7 سالی که ما حرکت کردیم، در جشنواره پلاستیک کشور به عنوان مدیر موفق صنعت پلاستیک انتخاب شدیم. این تلاش مجموعه و تیم ما بود. ما توصیه ای که دارم این است کسانی که می خواهند آغاز کنند حتما با یک تیم بسیار قوی و یکدل استفاده کنند. ما هرچه موفقیت کسب کردیم حاصل هم افزایی جوانان بود.

انصاری نیز در انتها بیان داشت: من فکر می کنم پیشرفت در زمینه نانو امروزه در کشور ما به بحث دانش آموزی وارد شده است. یعنی باید از دانش آموزی شروع کینم و پله پله پیشرفت را طی کنیم. بنابراین توصیه ام به دانش آموزان و کسانی که علاقمند به نانو هستند این است که هرچه زودتر فرصت را از دست ندهند چون فرصت گران بها است و از آن بهره ببرند. آن چیزی که مهم است این است که اگر به یک پله از پیشرفت رسیدند به آن قانع نشوند و برای دستیابی به پله های بعدی پیشرفت تمام همت خود را بکار گیرند.

در بخش دوم برنامه آقای دکتر احمدوند، مدیر کارگروه ترویج ستاد فناوری نانو میهمان «حذف و اضافه» بودند. وی در ابتدا درباره ایجاد ارتباط بین دانشگاه و صنعت بیان داشت: بحث ارتباط دانشگاه و صنعت بسیار از آن صحبت می شود اما اقدامی که در ستاد فناوری نانو به آن انجام می شود این است که این شکاف را باید با نهادهای پر کرد. معمولا در بسیاری از موادری که ناموفق بودیم این حدوسط را توجه نکردیم. اقدام اصلی ستاد فناوری نانو این است که این نهادهای واسط را ایجاد کند. عنوان خیلی مشخص برای این نهادها، شرکت های دانش بنیان است.

وی افزود: یک توانمندی ای که در دانشگاه وجود دارد برای استفاده در صنعت نمی تواند در قالب کار دانشجویی به همین شکل بماند و انتظار داشته  باشیم صنعت گر بیاید و خریدار آن باشد. این باید بیاید در قالب یک محصولی از یک شرکت که مباحث مالکیت، ایمنی و فنی تائید شده است و با صنعتی که خریدار آن است تعامل کند. نهاد ما به دنبال شکل گیری این نهادهای واسط است.

احمدوند درباره وضعیت جهانی ما در علم و فناوری نانو بیان داشت: در حوزه تولید علوم نانو ما تا آخر سال 2014 جایگاه هفتم دنیا را داشته ایم. اما در حوزه فناوری نانو با این رتبه فاصله داریم و در میان 10 کشور برتر تولیدکننده علوم هستیم اما از نظر فناوری، تعداد محصولا و حجم بازار چنین جایگاهی نداریم. البته شاخص خیلی دقیقی نیز برای اندازه گیری این معیار وجود ندارد. اما حس عمومی این است که به خوبی تولید علم، تولید محصول و بازارمان به این خوبی نیست.

وی در پاسخ به این سوال که "اولین مانع شکل گیری ارتباط بین دانشگاه و صنعت را چه می دانید؟، اظهار داشت: به زعم من بزرگترین مشکل، مشکل فرهنگی است. ما در ادبیات مهندسی می گوئیم اینرسی. اینکه چیزی ساکن است و شما می خواهید راهش بیاندازید سخت است. اما پس از راه افتادن، راحت به جریان می افتد و می رود. به نظرم یک اینرسی سنگینی در ذهن افراد وجود دارد و شاید سنگین ترینش در ذهن مدیران که ما می توانیم دستاوردهای فنی کشور خود را بیاوریم و در صنایع استفاده کنیم. این "ما می توانیم" را آنقدری که باید اعتقاد قلبی وجود نداریم.

این مسئول افزود: به طور مثال اینکه یک محصول ایرانی مبتنی بر فناوری پیشرفته وارد صنعت شود تا استفاده شود، از او این تضمین را می خواهند تا شما همه تضمین ها فنی را بدهید تا این محصول شما موثر خواهد بود. او اطلاعات و دیتاها را می آورد و اثبات می کند. سپس این را از او می خواهند که اگر محصول شما را استفاده کردیم و همه چیز را بهم ریخت، این تضمین را هم می دهید؟ ما می گوئیم شما از آن نمونه خارجی نیز همین تضمین را می خواهید؟ اگر با او با این لحن صحبت کنید، می گوید برو پی کارت! ولی وقتی به فضای داخلی می رسد چون اعتماد نداریم، دست اندازها را زیاد می کنیم چون امن تر این است که همان برند معروف خارجی را بخریم. لذا این به نظرم بزرگترین موانع است. یعنی مانع و اینرسی فکری- فرهنگی در ذهن مدیران است.

مدیر کارگروه ترویج نانو بیان داشت: در فضای ترویج نانو ما برای جوامع مختلف مختلف از عام مردم تا دانش آموز، دانشجو، مدیران مملکتی و صنعت گر برنامه های ترویجی مختلف داریم. مثلا برای عام مردم باید سعی کنیم تفاوت و ویژگی های محصول نانو و غیرنانو را بشناسند.

احمدوند در انتها بیان داشت: ستاد نانو برای سطوح مختلف از یک دانش آموز تا یک پژوهشگر تا یک شرکت دانش بنیان و تا صنعت گر برنامه ای مشخص دارد که بر روی سایت رسمی این ستاد قابل دسترس است. کارنامه عملکرد این ستاد نیز از سال 77 تا امروز هر ساله بر روی سایت این مرکز قرار گرفته است. همه می توانند با مراجعه به این سایت اطلاعات لازم را دریافت کنند.

در بخش انتهایی برنامه «حذف و اضافه» آقای امیر وجدانی، دبیر کنگره ملی شهدای دانشجو میهمان برنامه بود. وی در ابتدا بیان داشت: دفاع مقدس همیشه به عنوان یکی از محورهای محتوایی اصلی در حوزه فعالیت فرهنگی در دانشگاه به حساب آمده است. قالب های مختلفی هم داشته است. اردوهای راهیان نور، دیدار با خانواده شهدا، شب های خاطره، پخش فیلم دفاع مقدس و... همه در فعالیت های دانشجویی ما خاص جایگاه خود را داشته است. ما از انتهای دهه 70 یادواره شهدای دانشجو را بصورت کشوری داشته ایم و برگزار شده است. البته گاهی با فراز و نشیب هایی نیز همراه بوده است. از سال 92 توفیق این را بسیج دانشجویی پیدا کرد که فعالیت کنگره ملی شهدای دانشجو را شروع کند و با شکل جدیدی از کار و آن مشارکت جدی همه دستگاه های آموزش عالی کشور بود. سال 92 با مجموعه وزارت علوم بحث را در میان گذاشتیم و به خوبی پذیرفتند. با مشارکت خیلی خوبی همه نهادهای مرتبط پای کار آمدند.

وی افزود: شکل برگزاری این دوره در سه سطح طراحی شد. سطح دانشگاهی، سطح استانی و سطح ملی. که سطح دانشگاهی آن از مهرماه شروع شد و تا خرداد ادامه خواهد داشت. سطح استانی آن از آذرماه شروع شده است و تاکنون 29 استان برگزار کردند و باقی استان ها نیز تا پیش از اجلاسیه مرکزی برگزار می کنند. و ان شالله 16 اسفند نیز تالار علامه امینی دانشگاه تهران شاهد برگزاری اجلاسیه مرکزی ما خواهد بود.

وجدانی با اشاره به اهداف کنگره بیان داشت: ما سه راهبرد اساسی را برای کنگره ملی شهدای دانشجو در نظر گرفتیم که با لطف خود شهیدان توانستیم به آنها نزدیک شویم. اول تبیین و ترویج سبک زندگی شهدای دانشجو، دوم تولید آثار و محصولات ماندگار فرهنگی برای فضای فرهنگی دانشگاه ها و سوم مشارکت همه. کارهایی که نگاه دفاع مقدس در آنها تبلور پیدا می کند، کارهایی است که همه افراد با همه اندیشه ها و گرایش ها در آن حضور پیدا می کنند. لذا این اتفاق رخ داده است.

دبیر کنگره ملی شهدای دانشجو خاطرنشان کرد: ما 4500 شهید دانشجو را برای نخستین بار توانستیم از دستگاه های مختلف اطلاعاتشان را گردآوری کنیم. نکته مهم آن نیز مشارکت دانشجویان برای تهیه این اطلاعات بوده است. این گنجینه اطلاعات شهدای دانشجو، خروجی هایی را خواهد داشت. از ویژگی های شهدای دانشجو این است که بسیاری از فرماندهان دفاع مقدس ما که به عنوان شهیدان الگو نام می بریم وجهه دانشجویی داشته اند و ما تلاش کرده ایم از این زاویه به معرفی آنها بپردازیم و یادی کنیم.

وی ادامه داد: اتفاق مهم این بود که ما توانستیم در اثنای برنامه ها دائمی شدن کنگره را مصوب کنیم. سایت کنگره راه اندزی شده است و دبیرخانه شهدای دانشجو به صورت دائمی فعالیت خواهد کرد. بصورت مستمر نمایشگاه هایی را برگزار خواهیم کرد. هفته گذشته خدمت مقام معظم رهبری رسیدیم و ایشان توصیه های خوب و امیدوارکننده ای برای ما داشتند که باعث دلگرمی ما شد.

وجدانی در انتها پیرامون سبک زندگی شهیدان دانشجو بیان داشت: نکات مهمی در زندگی شهدای دانشجو وجود دارد. اولین و مهمترین مولفه سبک زندگی شهیدان دانشجو، تقوا است. سبک زندگی جبهه، سبک زندگی خدایی است. رنگ های شهر را کنار گذاشتن است. مولفه دوم ولایتمداری است و مولفه سوم هزینه دادن برای آرمان هایی است که انقلاب برای آن رخ داد و اهداف کشور است. اینها کلیدواژه هایی است که بیش از همه در وصایا و خاطرات شهیدان به چشم می خورد. همچنین ما طی فراخوان هایی محصولات و آثار دانشجویان را در این زمینه جمع آوری کرده ایم.

طبق نظرسنجی برنامه 74 درصد مخاطبان، نگرانی غربی ها از توانمندی هایمان در حوزه فناوری نانو را بی اهمیت دانستند.

برنامه تلویزیونی «حذف و اضافه» کاری از گروه دانش و اقتصاد شبکه سه سیما است که به مؤلفه‌های دانشگاه طراز انقلاب اسلامی و بررسی مسائل و مشکلات دانشجویان و دانشگاه‌ها می‌پردازد. مخاطبان می‌توانند از طریق شماره پیامک 10000393 یا ایمیل Daneshgah@tv3.ir با این برنامه تماس حاصل کنند.